Tổng quan các loại hình công ty tại Úc

Doanh nghiệp tư nhân là loại hình tổ chức kinh doanh đơn giản nhất, tương đối dễ thành lập với chi phí thấp. Người chủ Doanh nghiệp phải chịu trách nhiệm về mọi mặt của việc kinh doanh. Chủ Doanh nghiệp có toàn quyền đưa ra mọi quyết định điều hành - quản lý doanh nghiệp và có thể thuê nhân viên.

Ưu điểm: 

• Thủ tục thành lập và vận hành đơn giản;
• Chủ Doanh nghiệp có toàn quyền quyết định đối với tài sản và tất cả hoạt động kinh doanh của Doanh nghiệp;
• Không phải nộp nhiều loại báo cáo;
• Các tổn thất phát sinh do hoạt động kinh doanh có thể được trừ vào thu nhập khác như thu nhập đầu tư hoặc tiền công (tùy thuộc vào những điều kiện nhất định);
• Số hồ sơ thuế cá nhân (Tax File Number - TFN) được phép sử dụng để nộp tờ khai thuế;
• Chủ doanh nghiệp không được xem là một nhân viên của Doanh nghiệp và do đó không phải đóng thuế tiền lương (payroll tax), quỹ hưu trí hay khoản bồi thường cho người lao động trên thu nhập mà họ rút ra từ kinh doanh;
• Tương đối dễ dàng để thay đổi loại hình doanh nghiệp trong trường hợp Doanh nghiệp phát triển hoặc giải thể.

Nhược điểm:

• Doanh nghiệp tư nhân phải chịu trách nhiệm vô hạn về mọi hoạt động kinh doanh bằng tài sản cá nhân nên dù Doanh nghiệp phá sản thì chủ Doanh nghiệp vẫn phải trả các khoản nợ bằng toàn bộ tài sản cá nhân của mình.
• Ít cơ hội để lập kế hoạch thuế bởi chủ Doanh nghiệp không thể chia sẻ lợi nhuận hoặc khoản lỗ với các thành viên gia đình và cá nhân họ phải chịu trách nhiệm nộp thuế trên tất cả các thu nhập từ kinh doanh.

Doanh nghiệp thành lập công ty hợp danh (Partnership) tại Úc cần đảm bảo:

• Có ít nhất 2 thành viên (có thể lên đến 20 người, với một số trường hợp ngoại lệ) cùng tiến hành kinh doanh nhằm tạo ra lợi nhuận;
• Đảm bảo tuân thủ Luật Hợp danh năm 1895 (Partnership Act 1895).

Loại hình công ty hợp danh (Partnership) tại Úc gồm 2 loại:

• Hợp danh thông thường: loại hình công ty chỉ có một loại thành viên (partners), tất cả đều chịu trách nhiệm vô hạn về các khoản nợ của hợp danh, tất cả thành viên đều tham gia điều hành kinh doanh.
• Hợp danh hữu hạn: loại hình công ty có thể có đến 20 thành viên. Hợp danh hữu hạn có hai loại thành viên:
  • (1) các thành viên chỉ góp vốn để lấy lợi nhuận và chỉ chịu trách nhiệm hữu hạn trong phạm vi phần vốn góp vào hợp danh, nhưng không được tham gia quản lý – điều hành (limited partner);
  • (2) thành viên chịu trách nhiệm vô hạn và có quyền quản lý điều hành kinh doanh (general partner). 
  • Bộ Thương mại có trách nhiệm hành chính đối với Luật hợp danh hữu hạn năm 1909 (Limited Partnerships Act 1909) ở Tây Úc.

Ưu điểm:

• Thủ tục thành lập đơn giản và ít tốn kém;
• Không nộp nhiều báo cáo;
• Quyền kiểm soát và quản lý công ty được bàn giao với các đối tác khác;
• Tài sản vốn góp của mỗi thành viên vào thuế của Doanh nghiệp có thể được trừ vào những khoản thu nhập cá nhân khác, tùy thuộc vào điều kiện nhất định;
• Nhiều cơ hội hơn cho việc lập kế hoạch thuế (chẳng hạn như chia thu nhập giữa các thành viên trong gia đình) so với loại hình doanh nghiệp tư nhân;
• Việc giải thể công ty hợp danh hoặc từ chức và thu hồi phần vốn đã góp được thực hiện dễ dàng;
• Các thành viên không phải nhân viên. Vì vậy không phải đóng quỹ hưu trí và bảo hiểm bồi thường tai nạn người lao động cho thành viên.

Nhược điểm:

• Công ty hợp danh không phải là một pháp nhân độc lập. Mỗi thành viên phải hoàn toàn chịu trách nhiệm về các khoản nợ và các nghĩa vụ phát sinh bởi các thành viên khác. 
• Khả năng tranh chấp về việc chia lợi nhuận, kiểm soát hành chính và phương hướng kinh doanh. 
• Những thay đổi về quyền sở hữu có thể gặp khó khăn và thường yêu cầu phải thành lập công ty hợp danh mới. 

Doanh  nghiệp thành lập công ty cổ phần (Company) tại Úc cần nắm: 

• Công ty cổ phần là một pháp nhân độc lập. 
• Các cổ đông của công ty (chủ sở hữu) có thể hạn chế trách nhiệm cá nhân và nhìn chung không phải chịu trách nhiệm về các khoản nợ của công ty.
• Mô hình kinh doanh công ty cổ phần khá phức tạp, chi phí để thành lập và báo cáo hằng năm khá cao. 
• Có hai loại công ty cổ phần là công ty cổ phần nội bộ và công ty cổ phần đại chúng.

Để thành lập công ty cổ phần phải có:

• Ít nhất một giám đốc người Úc (và 1 thư kí nếu là công ty cổ phần đại chúng);
• Chịu trách nhiệm quản lý hoạt động kinh doanh của công ty là giám đốc công ty;
• Tuân theo Luật “Corporations Act 2001” của Úc;
•  Đăng ký với Ủy ban Chứng khoán và Đầu tư Úc (ASIC).

Ưu điểm:

• Các cổ đông chịu trách nhiệm hữu hạn;
• Có khả năng huy động nguồn vốn lớn;
• Có thể chuyển lỗ không thời hạn và trừ vào lợi nhuận trong tương lai;
• Dễ dàng bán và chuyển quyền sở hữu;
• Lợi nhuận có thể tái đầu tư vào công ty hoặc chia cổ tức cho các cổ đông.

Nhược điểm:

• Các chi phí thành lập và duy trì khá cao.
• Các yêu cầu báo cáo phức tạp.
• Không thể phân phối các khoản lỗ cho các cổ đông.

Quỹ tín thác (Trust) là một mô hình kinh doanh mà trong đó người được ủy thác sẽ tiến hành kinh doanh đại diện cho các thành viên của quỹ tín thác (hoặc người thụ hưởng). Quỹ tín thác không phải là pháp nhân độc lập.

Người được ủy thác có thể là một cá nhân hay một công ty. Người được ủy thác phải chịu trách nhiệm pháp lý đối với các khoản nợ của quỹ tín thác và có thể sử dụng tài sản của mình để trả các khoản nợ đó. Tuy nhiên, nếu có thiếu hụt, người được ủy thác phải chịu trách nhiệm.

Quỹ tín thác được thiết lập thông qua một chứng thư ủy thác và có hai loại chính: quỹ tín thác tuỳ ý và quỹ tín thác đơn vị. 

• Với quỹ tín thác tùy ý, người được ủy thác có toàn quyền phân bổ quỹ cho những người thụ hưởng;
• Với quỹ tín thác đơn vị, lợi tức của quỹ sẽ được chia thành các đơn vị và được chia cho các thành viên ứng với tỷ lệ số vốn họ đã góp.

Ưu điểm:

• Với đối tượng được ủy thác là công ty (corporate trustee), trách nhiệm sẽ được miễn giảm.
• Tài sản được bảo vệ.
• Phân phối tài sản và thu nhập một cách linh hoạt.

Nhược điểm:

• Việc thành lập, quản lý tốn kém và phức tạp;
• Việc giải thể khó, thay đổi sau khi đã thành lập, đặc biệt là khi có liên quan đến trẻ em;
• Lợi nhuận giữ lại để tái đầu tư vào việc kinh doanh sẽ phải chịu mức thuế phạt;
• Chỉ phân chia lợi nhuận mà không thể phân chia các thiệt hại.